Jak wybrać plecak?
Kiedy przygotowujemy się do wyjazdu, zawsze staje przed nami pytanie: w co się spakować? Czasem okazuje się, że nie mamy odpowiedniego plecaka i trzeba wybrać się do sklepu, aby dokonać zakupu. Tylko jaką wielkość wybrać? Na co zwrócić uwagę? Postaramy się odpowiedzieć na te wszystkie pytania w poniższym artykule.
Pierwszym pytaniem na jakie warto sobie odpowiedzieć, to czy plecak będzie noszony przez mężczyznę, czy kobietę oraz jakiej wysokości jest ta osoba. Wtedy będziemy mogli określić, czy szukamy raczej modeli damskich, czy męskich. Wbrew pozorom są między nimi różnice i nie jest to tylko kwestia kolorów, czy dopinanego kwiatka w plecakach firmy Deuter.
Czym charakteryzują się wersje damskie?
- Krótsza długość pleców, aby ciężar faktycznie spoczywał na biodrach, a nie poniżej ich. Okazuje się bowiem, że mężczyźni mają dłuższe plecy i krótsze nogi, natomiast u kobiet jest dokładnie odwrotnie.
- Węziej rozstawione szelki, dzięki którym paski nie zsuwają się z ramion.
- Większa regulacja w pionie paska piersiowego.
- Pas biodrowy o bardziej eliptycznym kształcie, z większą ilością gąbki w miejscu kości biodrowych.
Dodatkowo, część plecaków, niezależnie od podziału na wersję męską i damską, ma różne rozmiary pleców (S, M, L) albo wręcz płynną regulację. Umożliwia to jeszcze lepsze dopasowanie plecaka do siebie.
Czy oznacza to, że kobiety powinny wybierać tylko wersje damskie?
Absolutnie nie! Czasem zdarza się, że kobieta z racji wysokiego wzrostu lub mocniejszej budowy ciała uzna za wygodniejszą męską wersję plecaka. Dlatego warto mierzyć różne wersje i kierować się przede wszystkim wygodą.
Jakie są rodzaje plecaków?
Następnym pytaniem, jakie należy sobie zadać podczas procesu zakupu plecaka, to gdzie i kiedy będzie on używany. Plecaki można podzielić na różne grupy zastosowań. Możemy wyróżnić:
Plecaki do miasta
Jeżeli szukamy czegoś do używania w mieście, to warto skupić się na ofercie firm The North Face i Deuter. Charakteryzują się one najlepszą organizacją przestrzeni w stosunkowo niewielkich litrażach 20-30 l. Pozbawione są także rozbudowanych systemów nośnych, które przy użytku w mieście nie są potrzebne i często wręcz utrudniają korzystanie z plecaka.
Plecaki miejskie zazwyczaj posiadają dwie lub trzy osobne komory. W najbardziej rozbudowanych plecakach występuje specjalna, płaska komora usytuowana bezpośrednio przy plecach, która jest przeznaczona do noszenia laptopa. Kolejną część stanowi obszerna komora zdolna pomieścić szersze pakunki takie jak np. ubrania czy produkty spożywcze. Ostatnia jest najmniejsza i ma charakter kieszeni organizacyjnej, w której łatwo znajdziemy portfel, klucze i inne, często używane drobiazgi.
Do tego należy doliczyć jeszcze kieszonki boczne przeznaczone na butelkę z wodą albo drobniejsze rzeczy, które chcemy mieć pod ręką. Zdarza się również dodatkowa “rezerwowa” przestrzeń po zewnętrznej stronie plecaka. Zazwyczaj jest w formie elastycznej siatki albo plecionej gumy pozwalającej na dopakowanie mniejszych i lżejszych przedmiotów jak np. bluza, czy czapka.
Polecane przez nas modele:
Plecaki w góry
Jeśli mamy już plecak miejski lub więcej czasu spędzamy w lesie niż w mieście, powinniśmy zacząć rozglądać się za plecakiem dedykowanym do użytku w terenie. Jest to dużo szersza kategoria, więc warto najpierw sprecyzować, co dokładnie chcemy robić.
Plecaki wspinaczkowe
Jeżeli są to zimowe wspinaczki z czekanem i rakami, to musimy zwrócić uwagę, czy upatrzony model ma pętle, troki, taśmy i ewentualnie szpejarki. W przypadku, gdy plecak ma klapę, powinna być ona regulowana, tak by mogła w razie potrzeby przytrzymać linę. Kształt plecaka powinien być szczupły, aby nie ograniczał ruchów. Duże znaczenie ma też materiał, do którego nie przywiera śnieg oraz niska waga plecaka.
Kwestia doboru wagi i wielkości plecaka jest sprawą zależną od posiadanego sprzętu, charakteru wycieczki oraz indywidualnych preferencji użytkownika. Jednak warto zauważyć, że większość plecaków wspinaczkowych ma nie więcej niż 40 litrów. W przedziale 40 - 60 litrów znajdziemy ich zdecydowanie mniej, natomiast jeszcze większe modele spokojnie policzymy na palcach jednej ręki.
Polecane modele:
Plecaki trekkingowe
Jest to zdecydowanie najszersza kategoria, obejmująca zarówno giganty liczące powyżej 80 litrów jak i około 20 litrowe plecaczki na jednodniowe wypady w teren. Prawdopodobnie dlatego to właśnie ta kategoria przysparza klientom najwięcej kłopotu.
Tutaj znów podczas procesu wyboru musimy zadać sobie pytanie: gdzie i kiedy będziemy używać plecaka. Szerzej temat plecaków trekkingowych omówimy jeszcze niżej, oddzielnie dla każdej wielkości.
Plecaki skiturowe
W większości są to mniej więcej 30 - 40 litrowe plecaki. Posiadają dodatkowe taśmy do mocowania nart, troki przeznaczone do mocowania kijów, pętle do zabezpieczania czekana oraz siatki do mocowania kasku. Mamy tutaj do czynienia z pełnym systemem nośnym, który jest jednak nieco odchudzony w stosunku do klasycznego plecaka trekkingowego.
Najbardziej rozbudowane plecaki skiturowe są wyposażone w elastyczną taśmę do mocowania zimowego ABC (sonda lawinowa, łopata i detektor lawinowy) oraz zamek walizkowy umożliwiający wygodny i szybki dostęp do spakowanych przedmiotów.
Polecane modele:
- Ortovox: Peak Light
- Gregory: Targhee
- Mammut: Nirvana
Plecaki rowerowe
Teraz czas na coś dla rowerowych wariatów. Tutaj możemy wybierać w przedziale od 10 do 30 litrów pojemności. Najbardziej charakterystyczną cechą tych produktów jest odchudzony system nośny. Szczególnie istotne jest to w wypadku pasa biodrowego, który w klasycznej wersji trekkingowej byłby utrapieniem dla użytkownika. W celu uniknięcia takiej sytuacji producenci zastosowali pasy z przestrzenią wentylacyjną.
Plecaki rowerowe podobnie do ich skitourowych "krewniaków" oprócz troków kompresyjnych, taśm i siateczkowych kieszeni wyposażone są w szereg specjalistycznych dodatków. Są to odblaski, pętle lub siatki do mocowania kasku, uchwyt na lampkę rowerową. Do tego w bogatszych modelach dochodzi jeszcze wewnętrzna przestrzeń organizacyjna przeznaczona na narzędzia do reperacji, dętkę oraz małą pompkę. Czasem możemy spotkać się jeszcze z wewnętrzną kieszenią na tzw. u-lock, czyli zapięcie rowerowe.
Polecane modele:
- Deuter: Race Air, Trans Alpine 24
Jak wybrać system nośny?
Wybór systemu nośnego jest przede wszystkim zależny od pór roku, w których chcemy nosić plecak. Możemy wybrać opcję tak zwanej siatki, która zapewnia odsunięcie plecaka od ciała lub opcję wentylacji kanałowej. W tym drugim przypadku tylna część jest w większości przysunięta do pleców, ale posiada kształt zapewniający cyrkulację powietrza.
Jeżeli często bywacie w miejscach, gdzie jest ciepło lub zamierzacie wędrować głównie od wiosny do jesieni, to zdecydowanie poleciłbym opcję siatkową. Oczywiście nie gwarantuje to, że nie będziemy się pocić, ale z własnego doświadczenia mogę zapewnić, że poczujecie wyraźną różnicę w komforcie. Przy wyborze plecaka z odsuniętym systemem nośnym, trzeba bardzo zwracać uwagę na sposób pakowania się. Najcięższe rzeczy koniecznie trzeba pakować jak najbliżej pleców. W przeciwnym wypadku, plecak będzie nas wytrącał z równowagi i stale będziemy mieć wrażenie przeważania do tyłu.
"Pełne plecy" są mniej przewiewne, ale mają dwie zalety. Po pierwsze, dużo trudniej jest je potencjalnie uszkodzić. Po drugie, powodują, że nie musimy aż tak przejmować się sposobem układania rzeczy w plecaku.
VS 
Jakiego litrażu potrzebujesz?
Tutaj wiele zależy od tego, na jak długo zamierzać wyruszyć, jaki masz sprzęt i jaka dokładnie będzie to aktywność. Innego plecaka będziemy potrzebować na kilkugodzinną wycieczkę w Beskidy, a innego, gdy wyruszymy na 2-tygodniowy trekking przez Kaukaz.
Plecak mały
Od wiosny do wczesnej jesieni na 1-3 dniową wycieczkę, podczas której śpimy pod dachem, wystarczy mniej więcej 20-30 litrowy plecak. Taka długość wyjazdu i wielkość plecaka powoduje, że raczej nie znajdzie się w nim więcej niż 10 kg. Nie musimy przecież zabierać zapasu żywności, dodatkowego sprzętu, czy większej ilości ubrań. W takiej sytuacji można zdecydować się na nieco oszczędniejszy system nośny, który znacząco zmniejszy wagę plecaka. Jednak odradzałbym zupełną rezygnację z pasa biodrowego, ponieważ nawet przy niewielkiej wadze plecaka, może on znacząco odciążyć plecy i ramiona przy długim marszu.
Każdy produkt w takim litrażu powinien mieć dodatki takie jak: troki kompresyjne, taśmy do troczenia i kieszonki na pasie biodrowym. Jeżeli wybierzemy plecak z klapą, to istotne jest, aby dało się regulować wysokość jej ustawienia.
Jakie plecaki tej wielkości polecamy?
- Osprey: Talon, Tempest
- Gregory: Citro, Arrio
- Deuter: Futura, Speedlight, Trail, AC Lite
- Lowe Alpine: Aeon
Przykładową sytuacją, w której możemy użyć powyższych modeli jest np. letni wypad w Beskid Sądecki.
Plecak średni
Jeżeli czeka nas mniej więcej tygodniowa eskapada lub wyjazd w warunki zimowe, na który musimy zabrać cieplejszy zestaw odzieży lub sprzęt, to powinniśmy się skupić na litrażu między 35 a 55 litrów. W przypadku, gdy pod względem objętości przesuniemy się do górnej granicy, warto poszukać plecaka, który będzie miał co najmniej dwie możliwości dostania się do wnętrza plecaka. Najbardziej pożądany jest wariant z dostępem od góry i z brzucha (tzw. otwieranie walizkowe).
Od plecaka z tego przedziału rozmiarowego należy wymagać nieco bardziej rozbudowanego systemu nośnego niż w poprzedniej kategorii. Przy wielkości 35 - 55 litrów powinniśmy przyjąć założenie, że prawdopodobnie będziemy nieść więcej niż 10 kg. W tej sytuacji należy unikać rozwiązania, które zamiast pełnego pasa biodrowego oferuje jedynie taśmę.
Jakie plecaki 30-55 litrów polecamy?
- Deuter: Aircontact, Futura Pro, Trail Pro
- Gregory: Amber, Jade, Zulu
- Osprey: Tempest, Stratos, Talon
- Lowe Alpine: Airzone Trek
Plecaki duże
Plecaki w przedziale 50 - 70 litrów są przeznaczone na dłuższe wyjazdy, w trakcie których nosimy namiot, zapasy jedzenia i dodatkowy sprzęt. W warunkach zimowych dochodzi jeszcze obszerniejszy śpiwór i zestaw cieplejszych ubrań. Przy takim rozmiarze najistotniejszy jest solidny system nośny gwarantujący komfort w przedziale 15 - 25 kg. Pożądaną cechą jest tutaj ruchomy pas biodrowy, który podczas naszej aktywności dobrze współpracuje z biodrami.
Kolejną rzeczą, która nie może ujść naszej uwadze, to sposoby na dostanie się do wnętrza. Absolutnym minimum jest dojście z góry i dołu z możliwością wydzielenia komory dolnej. Najlepiej, jeżeli mamy jeszcze wspomniane wyżej wejście “walizkowe” umożliwiające dużo staranniejsze spakowanie się oraz swobodny dostęp do praktycznie dowolnego przedmiotu.
Warto też zwrócić uwagę na to, ile elementów do troczenia wyposażenia znajduje się na zewnątrz plecaka. Wszelkie przelotki, paski i pętle są mile widziane, jeśli nie zależy nam szalenie na niskiej wadze. Jest to ważne, ponieważ podczas dłuższego wyjazdu musimy być przygotowani na różne sytuacje wymuszające zmianę konfiguracji noszonych przez nas rzeczy.
Zazwyczaj tego typu plecak zabierany jest na ponad tygodniowe wyprawy wymagające transportu większej ilości produktów spożywczych i sprzętu turystycznego. Często są to wyjazdy grupowe, gdzie musimy nosić rzeczy wspólne. Typowym przykładem są tutaj dwutygodniowe wyjazdy w Karpaty Ukraińskie i Rumuńskie. Wybierając się na tego typu wyjazd musimy wyważyć między rozmiarowym optimum, a chęcią zachowania rezerwy. Każda osoba może odnaleźć taki punkt w różnym miejscu skali rozmiarowej. Pamiętajmy jednak, że im większy plecak kupimy, tym większa będzie pokusa zabrania rzeczy, które nie są niezbędne. A co za tym idzie, waga plecaka może bez potrzeby drastycznie poszybować w górę.
Jakie plecaki 55 - 70 litrów polecamy?
- Deuter: Aircontact, Futura Air trek
- Gregory: Amber, Deva, Baltoro, Stout
- Osprey: Aether, Ariel, Aura
- The North Face: Terra
Plecaki transportowe
Ostatnią grupą rozmiarową są plecaki większe niż 70 litrów. Jest to znikomy procent plecaków dostępnych na rynku. Są one dedykowane przede wszystkim dla mężczyzn, z uwagi na to, że może się w nich znaleźć obciążenie powyżej 25 kg. Wykorzystywane są często na pierwszym etapie wypraw w wysokie góry np. Himalaje, głównie do transportu wyposażenia do bazy. Obecnie, w wyniku postępującej komercjalizacji i zmiany koncepcji logistycznej wyjazdów wysokogórskich, tak duże plecaki są coraz mniej popularne.
Podsumowanie
Podsumowując, wybór plecaka, choć na pierwszy rzut oka wcale nie taki łatwy, można sobie znacząco ułatwić, odpowiadając zawczasu na kilka podstawowych pytań.
- W jakich warunkach/porach roku będę chodził?
- W jakim terenie?
- Jaki charakter mają moje wyjazdy (namiotowe/wypady jednodniowe itp.)?
- Jaki mam sprzęt (standardowy, czy raczej ultralight)?
Warto także pamiętać, że większość z opisanych powyżej plecaków świetnie sprawdzi się w wielu zastosowaniach. To, że mamy plecak trekkingowy, nie znaczy przecież, że nie możemy zabrać go na zakupy w mieście albo na jurajską wspinaczkę. Najlepiej więc dobrać plecak do najczęściej uprawianej aktywności.